અનુસૂચિત જાતિ -પરિભાષા અને મૂળ:

 અનુસૂચિત જાતિ (Scheduled Caste, SC) એ એક નાણાકીય અને સામાજિક રૂપે પછાત સમુદાયોનો જૂથ છે, જે ભારતીય બંધારણ અનુસાર ખાસ પ્રમાણમાં સુરક્ષિત અને સમાનતાના હક્ક મેળવવા માટે સૂચિબદ્ધ કરવામાં આવ્યો છે.

પરિભાષા અને મૂળ:

1. ભારતીય બંધારણ મુજબ:
• અનુસૂચિત જાતિની વ્યાખ્યા: અનુસૂચિત જાતિની સૂચિ (Scheduled Castes) ભારતના રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા ભારતીય બંધારણના અનુચ્છેદ 341 હેઠળ સૂચિબદ્ધ કરવામાં આવે છે. આ સૂચિમાં તે સમુદાયોનો સમાવેશ થાય છે, જે ઇતિહાસમાં સામાજિક અને આર્થિક રૂપે શોષણ અને ભેદભાવના ભોગ બન્યા છે.
• સુચિબદ્ધ કરનારી કાયમી વ્યાખ્યા: અનુચ્છેદ 341 મુજબ, "અનુસૂચિત જાતિ" એવા સમુદાયો છે જે રાષ્ટ્રપતિ દ્વારા આ માટે નિયત કરવામાં આવેલી સૂચિમાં સમાવિષ્ટ કરવામાં આવ્યા છે.
2. ઇતિહાસ અને પરંપરા:
• ઇતિહાસ: આ સમુદાયોને ઐતિહાસિક રીતે "અસ્પૃશ્ય" માનવામાં આવ્યા હતા અને સમાજના નીચલા સ્તરે ગણીને તેમને ઘણી સિસ્ટમેટિક ભેદભાવનો સામનો કરવો પડ્યો હતો.
• વિવેક: આ શ્રેણીમાં આવેલા લોકો પર ભેદભાવ અને શોષણ અટકાવવા માટે અનુકૂળ નીતિઓ અને સુરક્ષા ધોરણો બનાવવામાં આવ્યા છે, જેમકે આરક્ષણ, શિષ્યવૃત્તિ, આર્થિક સહાય, અને કાયદાકીય સુરક્ષા.
3. સામાજિક અને કાયદાકીય દ્રષ્ટિએ:
• સામાજિક ભેદભાવના ઉદાહરણ: અનુસૂચિત જાતિના લોકો પર પરંપરાગત ભારતીય સમાજમાં અનેક પ્રકારના ભેદભાવ અને અન્યાયો લાદવામાં આવ્યા હતા, જેમ કે અસમાનતા, અવગણના, અને ઘણી બધી સ્વીકાર્યતા અને માન્યતાઓમાં ભાગ ન મળે.

ઉદાહરણ:

ભારતમાં અમુક જાતિઓ, જેમ કે મહાર, ચામાર, પારાયા, મલાં, વગેરેને અનુસૂચિત જાતિ તરીકે ગણવામાં આવે છે.

નિષ્કર્ષ: અનુસૂચિત જાતિઓ માટે વિવિધ નીતિઓ અને કાયદાઓનો અમલ થઈ રહ્યો છે, જેથી તેઓ સમાનતા અને સમાજમાં પુરું સમ્માન મેળવી શકે.